NMO je inflamatorna i demijelinizirajuća bolest centralnog nervnog sistema. Detaljan opis NMO je prvi napravio Erb 1880. godine na pacijentu i nazvao „Mijelitis transversa dorsalis sa neuritis descendens opticorum“, ali je Erb zaključio da je abnormalnost u kičmenoj moždini i optičkim nervima slučajna. Godine 1894, Dević i njegov učenik Gault su koristili definiciju „akutnog optičkog neuromijelitisa” kombinujući slučajeve papilitisa i retrobulbarnog neuritisa koji prate mijelitis u literaturi. Godine 1927, Bek je opisao prvi slučaj NMO sa relapsima i tvrdio da je NMO drugačija bolest od multiple skleroze (MS). U posljednje dvije decenije, broj objavljenih slučajeva i retrospektivnih studija je u stalnom porastu, uvedena je moderna definicija NMO, a prvi dijagnostički kriterijumi su uspostavljeni 1999. godine. Najveći razvoj u periodu nakon ovog datuma je nesumnjivo otkriće NMO-IgG (Aqp-4 antitijela), koji je IgG antitijelo protiv proteina aquaporin-4 (Aqp-4) i njegovo uvrštavanje u dijagnostičke kriterijume 2006. godine.

Razumijevanje incidencije i prevalencije NMO je teško zbog promjene dijagnostičkih kriterijuma tokom istorije i dijagnostičke konfuzije sa optičko-spinalnim oblikom MS. Činjenica da MRI kičme nije aktivno korišćen do 1990-ih i da antitijelo Aqp-4 nije bilo poznato prije 2006. u velikoj mjeri je odgovorna za ovu dijagnostičku konfuziju. U posljednjoj deceniji, posebno poslije 2006. godine, studija zasnovana na populaciji među isključivo bijelim Dancima otkrila je incidencu od 0,4/100,000 i prevalenciju od 4,4/100,000.

Odnos muško/žensko kod pacijenata sa NMO je primijećen sa različitim rezultatima u različitim studijama, ali zajednička karakteristika svih njih je da je bolest češća kod žena. U studijama je utvrđeno da je srednja starost početka bolesti bila 39 godina. Ovo je veoma visoko u poređenju sa MS, koja ima prosječnu starost početka u kasnim 20-im. Pored toga, napredna starost i ženski pol povećali su stopu pozitivnosti na Aqp-4 antitijela.

NMO lezije su obično u kičmenoj moždini i optičkom nervu. U aktivnim lezijama, infiltracija makrofaga, aktivacija mikroglije, demijelinizacija, gubitak aksona i izražena nekroza se primjećuju i u sivoj i u bijeloj materiji. Kod hroničnih lezija primjećuju se glioza, cistična degeneracija, atrofija i kavitacija. Patološki specifična karakteristika koja je do sada identifikovana je izražena hipertrofija, hiperplazija i hijalizacija mikrosudova. Međutim, imunohistohemijski pregledi pokazuju karakterističan izgled „rozete“ u perivaskularnom području. Na osnovu ovih nalaza, spekulisalo se da je NMOSH „vaskulocentričan“. U nekim serijama autopsije, eozinofilna infiltracija u lezijama je takođe vrijedna pažnje. Takođe je došlo do smanjene imunoreaktivnosti na Aquaporin-4 i prisustva dismorfnih astorita kada su obojeni glijalnim fibrilarnim kiselim proteinom, markerom astrocita. Organski specifični ili nespecifični imunoglobulini mogu se naći kod 50 % pacijenata sa NMO. Međutim, jedino antitijelo koje je još uvijek specifično za bolest je antitijelo Aqp-4.

Aquaporin-4 protein je protein vodenog kanala i čini najdominantniju grupu u centralnom nervnom sistemu. Ovaj protein, koji se uglavnom nalazi u podocitima astrocita, nalazi se u blizini pia mater i mikrosudova. Na ovaj način, on zapravo reguliše metabolizam kalijuma, igrajući ulogu u homeostazi vode. Štaviše, iako se aquaporin-4 kanali nalaze u velikoj gustini u glijalnim ćelijama, nedavno je otkriveno da astrociti igraju važnu ulogu u održavanju regulacije tečnosti u mozgu, a time i u njegovom preživljavanju. Kršenje ove regulacije je okrivljeno za ćelijsku smrt uočenu kod pacijenata sa amiotrofičnom lateralnom sklerozom.

Iako antitijela na Aqp-4 protein imaju veoma važnu specifičnost za prepoznavanje bolesti, ovo antitijelo je negativno u 10-50 % NMOSH pacijenata, dok ova cifra varira u različitim kohortama. Ovo navodi na pomisao da bi još jedno antitijelo takođe moglo biti uključeno u sliku, a u nedavnim studijama, antitijela protiv mijelinskog oligodendrocita glikoproteina (MOG), koji se nalazi u strukturi mijelina, primijećena su kod nekih pacijenata sa negativnim anti-Aqp-4. Iako još nije uključeno u dijagnostičke kriterijume, otkriveno je da pacijenti sa anti-MOG pozitivnošću pokazuju karakteristike kao što su početak pedijatrijske starosne grupe, benigniji tok i dug vremenski period između prva dva napada u poređenju sa pacijentima sa pozitivnim anti-Aqp-4.

Simptomi Neuromielitis Optica mogu se razlikovati od osobe do osobe. Najčešći simptomi uključuju nezaustavljivo povraćanje ili štucanje, inkontinenciju, gubitak osjećaja u nogama i rukama, bol u očima ili gubitak vida.

• Vizuelni problemi
• Slabost
• Problem sa bešikom

NMO može izazvati bol ili slijepilo u jednom ili oba oka.

Često počinje da se razvija u nogama i rukama. Ovo se ponekad može pretvoriti u paralizu.

Neuromielitis Optica takođe može izazvati disfunkciju bešike ili crijeva.

Sindromi koji su karakteristični za bolest i daju joj ime su optički neuritis i akutni transverzalni mijelitis. Od ovih sindroma, poznato je da je optički neuritis koji napreduje sa bolom, smanjenim vidom boja i kontrastnom osjetljivošću više bilateralni nego kod pacijenata sa MS, iako su pacijenti sa unilateralnim optičkim neuritisom češći kod NMOSH nego kod bilateralnih. Akutni transverzalni mijelitis ima tendenciju da bude teži, simetrični, bilateralni i napreduje sa disfunkcijom bešike u poređenju sa pacijentima sa MS. Cervikalni mijelitis takođe ima tendenciju da se proteže uzdužno u moždano stablo i dorzalnu medulu, izazivajući mučninu, povraćanje, štucanje i akutnu neurogenu respiratornu insuficijenciju. Slično MS, Lhermitteov znak i tonički grčevi povezani sa demijelinizacijom kičmene moždine mogu se vidjeti kod pacijenata, što takođe može biti bolno. Radikularni bol je atipičan za MS i može se vidjeti kod 33 % NMOSH mijelitisa. Pored toga, intervali između napada oba tipa mogu trajati godinama ili decenijama.

Kada se analiziraju karakteristike snimanja, prospektivna studija je izvijestila da je tokom godina 60 % MR skeniranja mozga pacijenata sa NMOSH otkrilo nespecifične lezije bijele materije. U istoj studiji, primijećeno je da 10 % ovih lezija ispunjavaju Barkhof kriterijume definisane za MS. Međutim, tokom vremena je primijećeno prisustvo lezija sa atipičnom lokalizacijom za MS kod nekoliko pacijenata. Lezije diencefalona (talamus i hipotalamus) i moždanog stabla su primijećene kod 8 % pacijenata, što odgovara regionima mozga sa visokim proteinom Aqp-4. Pored toga, kod nekih pacijenata primijećene su cerebralne lezije, koje ponekad mogu biti multifokalne. U biopsijama ovih pacijenata sa encefalopatijom, primijećeno je otupljivanje stopala astrocita i smanjena imunoreaktivnost protiv Aqp-4, što ukazuje na NMOSH.

Prva definicija dijagnostičkih kriterijuma NMO-a bila je 1999. godine. Sa otkrićem antitijela Aqp-4 i njegove visoke specifičnosti, novi kriterijumi uključujući Aqp-4 antitijelo objavljeni su 2006. Međutim, diencefalne lezije koje se često primjećuju u metodama snimanja i cerebralne lezije, koje su atipične za MS, zahtijevale su promjenu dijagnostičkih kriterijuma. Na ovaj način međunarodna grupa je 2015. godine uspostavila nove kriterijume. Shodno tome, razlika između NMO i NMOSH je eliminisana i cijela grupa je klasifikovana pod naslovom NMOSH.

Ovi novi kriterijumi se mogu sažeti u 2 grupe na sljedeći način:

• Prisustvo najmanje jedne osnovne kliničke slike
• Pozitivnost antitijela na Aqp-4 (preporučuju se testovi zasnovani na ćelijama)
• Isključivanje drugih mogućih dijagnoza

1. Razvoj najmanje dvije osnovne kliničke slike kao rezultat jedne ili više epizoda koje se mogu otkriti i ispunjavanje svih sljedećih kriterijuma:
2. Isključivanje drugih mogućih dijagnoza

• Najmanje jedna osnovna klinička slika optičkog neuritisa, poprečni mijelitis sa uzdužnim proširenjem (LUTM)
• ili sindrom postreme područja
• Prostorna distribucija (dva ili više ključnih kliničkih zahvata)
• Ispunjavanje dodatnih MR funkcija
• Optički neuritis
• Transverzalni mijelitis
• Area postrema sindrom karakterisan neobjašnjivim epizodama štucanja, mučnine i povraćanja
• Akutni sindrom moždanog stabla
• Simptomatski ili akutni diencefalni sindromi sa diencefalnim lezijama u skladu sa NMOSH
• Simptomatski cerebralni sindromi sa cerebralnim lezijama u skladu sa NMOSH

Dodatni MR kriterijumi za pacijente sa negativnim Aqp-4 antitijelom su sljedeći:

• Za optički neuritis: normalni MRI mozga ili nespecifične lezije bijele materije ili lezije T2 duže od 1/2 optičkog nerva ili lezije koje povećavaju gadolinijum
• Za akutni mijelitis: lezija kičme koja je ≥3 dužine pršljenova ili atrofija kičmene moždine duž kičmenog segmenta
• Za sindrom postreme područja: lezija dorzalne medule/postrema područja
• Za akutni sindrom moždanog stabla: periependimalna lezija moždanog stabla

Radiološki znaci upozorenja uključuju lezije T2 koje se protežu okomito na bočnu komoru, locirane oko bočne komore u donjim temporalnim režnjevima i koje uključuju U vlakna i cerebralni korteks, lezije koje zadržavaju gadolinijum duže od tri mjeseca, lezije kraće od tri kičmena segmenta u kičmenoj moždini i centralne lezije kičmene moždine u poređenju sa lezijama kičmene moždine difuzne T2 hiperintenzivne lezije kičmene moždine koje se mogu vidjeti kod dugotrajnih pacijenata sa MS. Oni su definisani kao atipični za bolest.

Iako popularnost NMOSH brzo raste s obzirom na napredak u razumijevanju njegovog mehanizma, postoji nekoliko velikih ispitivanja liječenja zbog rijetkosti bolesti, tako da se planiranje liječenja napada i preventivne terapije oslanja na kliničko iskustvo ljekara. Shodno tome, intravenska terapija kortikosteroidima je tretman prve linije za napade i generalno se koristi u dozi od 1000 mg tokom 5 uzastopnih dana. Obično se preporučuje oralna primjena kortikosteroida. U teškim napadima, kortikosteroidi mogu biti nedovoljni da zaustave napad, a smatra se da je razmjena plazme odgovarajuća, posebno u slučajevima kada se napadi mijelitisa šire na moždano stablo i ne reaguju na steroide.

Pacijentima sa rekurentnim NMOSH treba započeti preventivno liječenje. Kao što je ranije pomenuto, pošto je rizik od recidiva visok kod pacijenata sa dugim mijelitisom za koje se utvrdi da su pozitivni na Aqp-4 antitijela, preporučuje se da se odmah počne sa liječenjem.

Kao rezultat toga, NMO se ne može potpuno izliječiti, ali se simptomi mogu kontrolisati i ublažiti ljekovima i nekim modalitetima liječenja.